OSL seminar – It’s all about discourse!

OSL seminar – It’s all about discourse!

Discourse analysis in het hedendaagse literatuuronderzoek

19 september – PC Hoofthuis 6.06, 19 oktober – PC Hoofthuis 1.14, 2 november – PC Hoofthuis 1.14, 7 december, PC Hoofthuis 1.14, 25 januari – PC Hoofthuis 4.04
Tijd: 14.00 – 17.00 uur. (m.u.v. 19 september, 15.00 – 18.00 uur)
Organisatie: Marguérite Corporaal (RU) & Marieke Winkler (RU)
Registratie: osl-fgw@uva.nl

Discourse analysis (…) has come to the fore as a research method since the 1970s in a number of humanities and social sciences disciplines including linguistics, literature, sociology, psychology and politics.
(Gabriele Griffin, Research Methods in English Studies, 2005)

Het concept discourse wordt al sinds de jaren ’70 gebruikt in literatuuronderzoek, maar lijkt het laatste decennium een ware opleving door te maken. In hedendaags literatuuronderzoek kan men bijna niet meer om de term heen, maar ook in aanverwante gebieden wordt het concept veelvuldig toegepast, zoals Griffin stelt. Waar spreken we over als we het over discourse hebben? Wat is het theoretisch potentieel van de term? En hoe kan discourse analysis ons helpen in het blootleggen van patronen van taalgebruik, het spreken als activiteit, of de constructie van autoriteit en identiteit in literaire teksten?

Dit zijn de vragen die centraal staan in de reeks ‘It’s all about discourse’. Deelnemers ondernemen een zoektocht naar het concept vanuit historisch oogpunt én nadrukkelijk vanuit het perspectief van hedendaagse toepassingen in geesteswetenschappelijk onderzoek. Discourse analysis gaat uit van de gedachte dat taal geen neutraal medium is maar veeleer een middel dat onze perceptie van de wereld vormt. Die vorming vindt plaats in een hiërarchisch krachtenveld dat tegelijk geconstitueerd wordt door de taal en veranderd kan worden door middel van de taal. Discourse analysis richt zich dan ook primair op het eigenlijke taalgebruik (parole) in plaats van op de algemene taalstructuur (langue). Verschillende sprekers zullen gedurende vijf weken vanuit hun eigen praktijk belichten hoe het denkkader van discourse analysis kan bijdragen aan hedendaags onderzoek naar de relatie tussen literatuur en identiteit, (post)kolonialisme, cultureel geheugen en het literaire bedrijf.

Aan het einde van de reeks hebbende deelnemers een uitgebreid overzicht met betrekking tot de oorsprong van discourse analysis en de ontwikkelingen binnen het denken over en gebruik van deze methodiek. Bovendien kunnen zij een visie formuleren op de mogelijkheden om discourse analysis als een bruikbaar instrumentarium te gebruiken in (het eigen) literatuurwetenschappelijk onderzoek.

Opzet van de cursus

De cursus bestaat uit vijf bijeenkomsten, verdeeld over de periode september 2012-januari 2013. De reeks behandelt in chronologische volgorde de belangrijkste denkers die zich bezig hebben gehouden met theorie rondom het begrip discourse en praktische toepassingen van discourse analysis, waarbij getracht wordt die praktische toepassing zoveel mogelijk te koppelen aan het onderzoek van de deelnemers.

Voor iedere bijeenkomst wordt een gastspreker benaderd die aantoonbare affiniteit heeft met de denker en zijn/haar werk over discourse analysis die in die bijeenkomst centraal staat. De gastsprekers wordt gevraagd de denker te introduceren en diens centrale ideeën toe te lichten. Vervolgens zal de gastspreker het theoretische kader van de betreffende week illustreren door een voorbeeld van een vruchtbare of minder geslaagde toepassing van de discourse analysis in de literatuurwetenschap te geven.

Overzicht van de bijeenkomsten*

Seminar I (19 september):  The concept of discourse: Bakhtin
Esther Peeren (UvA)

Seminar II (19 oktober):  The concept of discourse: Foucault
Birgit Kaiser (UU)

Seminar III (2 november): Discourse and Psychoanalysis: Kristeva
Hilde Staels (KU Leuven)

Seminar IV (7 december): Discourse and politics: Laclau and Mouffe
Nico Carpentier (VUB)

Seminar V (25 januari): Discourse and stereotypes: Amossy
Pieter Verstraeten (KU Leuven)

*Literatuur wordt nader bekend gemaakt

Cursusvereisten

  • De deelnemers dienen voor aanvang van de bijeenkomsten de literatuur grondig bestudeerd te hebben, zodat zij actief kunnen participeren in een plenaire discussie over de gelezen teksten en centrale thematiek.
  • Per bijeenkomst zullen er twee (of meer, afhankelijk van de groepsgrootte) referenten aangewezen worden die een reactie formuleren of stelling poneren in relatie tot de gelezen teksten.
  • De deelnemers wordt gevraagd voor één van de bijeenkomsten een korte presentatie voor te bereiden waarin het eigen onderzoek gekoppeld wordt aan de stof en invalshoek van de betreffende bijeenkomst. Deze presentatie zal tot verdere groepsdiscussie leiden.
  • De cursus is bedoeld voor RMA-studenten en promovendi. Geïnteresseerden dienen zich van te voren aan te melden, tenminste vóór 1 september 2012, door een mail te sturen naar Marieke Winkler (m.winkler@let.ru.nl)
  • De bijeenkomsten vinden maandelijks plaats op vrijdag aan de Universiteit van Amsterdam (locatie nader bekend te maken).