Promotie – Wouter Schrover

Debatten over levensbeëindiging worden gevoerd binnen filosofie en wetenschap, journalistiek en politiek. Maar ook diverse vormen van narratieve fictie – roman, speelfilm, toneel – houden zich bezig met dit thema. Of het nu gaat om Het refrein is Hein (1994) van verpleeghuisarts Bert Keizer, One True Thing (1994) van de Amerikaanse bestsellerauteur Anna Quindlen, of om veelbekeken én -geprezen films als Simon (2004) en Million Dollar Baby (2004) – één ding hebben ze gemeen: ze leveren een eigenzinnige visie op het vraagstuk van het zelfgekozen sterven.

Hoewel er in Nederland veel onderzoek gedaan wordt naar euthanasie, is er nog maar weinig aandacht geweest voor de rol van romans, speelfilms en andere vormen van kunst aangaande dit onderwerp. Einde verhaal is de eerste studie waarin een omvangrijke verzameling kunstzinnige representaties van levensbeëindiging onderzocht wordt. Het onderzoek toont aan hoe fictionele verhalen zich verhouden tot publieke debatten over euthanasie en hulp bij zelfdoding. Daarmee verkent het onderzoek niet alleen een ondergewaardeerde bron van publieke meningsvorming over levensbeëindiging, maar levert het eveneens een bijdrage aan kennis over de wijze waarop kunst zich engageert met actuele maatschappelijke thema’s.

Uit de in totaal 155 bestudeerde verhalen blijkt dat het leven niet als fundamenteel onschendbaar wordt voorgesteld, maar slechts een relatieve waarde vertegenwoordigt. Situaties waarin lijden er voor zorgt dat een personage zijn leven niet langer als zinvol ervaart of ‘onleefbaar’ acht, mogen volgens deze verhalen worden opgeheven door het leven te beëindigen.